حج یکی از ارکان بزرگ اسلام، افزون بر نمایش نمادهای اخلاقی و معنوی در خود، شکوه مسلمانان را در کنار خانه خدا به رخ میکشد؛ به گونه ای که آن را »کنگره عظیم انسانی« میخوانند. شریعت مقدس با توجه به اهمیت این مهم، ارکان و شرائطی را مقرر فرموده تا عمل طبق آن، یکسانی و هم رنگی خاصی به آن ببخشد.
بنابراین، آشنایی با آن ارکان و شرائط بر هر کس که قصد انجامش را دارد، در این سلسله دروس بر آنیم که یک شناخت اجمالی به دست دهیم تا زمینه انجام درست این عمل مهم دینی فراهم گردد.
در این درسنامه ها نخست به تعریف و توضیح ارکان و سپس شرائط می پردازیم.
ماموستا دکتر مصطفی محمودی
کعبه، مغناطیسی است که دل‌های خداجوي را به سوی خود جذب می‌کند و حج با شکوه‌ترین، معنوی‌ترین و اثرگذارترین عبادت است که خداوند متعال بندگان خود را به انجام دادن آن فرمان داده است. این عبادت عظیم و پر رمز و راز، عارفان را به سیر و سلوک و رسیدن به کمال می‌خواند، عابدان را به عرشی‌ترین عبادت‌ها و طاعت‌ها دعوت می‌کند و سالکان الی الله را به فیض لقای الهی رهنمون می‌سازد.
زیارت
خانه خدا و حرم شریف نبوی و قبور مطهر اولیای الهی، تجدید عهد با خاستگاه دین مبین
اسلام
و پیوند با معارف وحی و اجراي وظیفه در قبال قرآن
و عترت، دو ثقل ارزشمندی که رسول خدا9
در میان مردم به امانت نهاده و میثاق با ابراهیم خلیل‌‌الله7 و رسول اعظم9
و خاندان پاک و اصحاب شایسته اوست.
به فرموده علی بن ابی‌طالب7، خداوند حج را برای تقویت دین واجب کرد «وَالْحَجَّ تَقْوِیَةً لِلدّینِ».[1] دستاوردهای حج خانه خدا و زیارت حرم و مسجد نبوی، افزایش ایمان، آمرزش گناهان، تصفیه روح و غفلت‌زدایی از جان و آبیاری درخت عقیده و الفت قلوب و وحدت صفوف مسلمانان است. در حدیث دیگری علی بن ابی‌طالب7 فرمود: «إِنَّ أَفْضَلَ مَا تَوَسَّلَ بِهِ الْـمُتَوَسِّلُونَ إِلَى اللهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى ... حَجُّ الْبَيْتِ وَ اعْتِمَارُهُ».[2]
برای رسیدن به حقیقت این سفر روح‌بخش، علاوه بر آشنايی با اسرار و راز و رمز‌های حج و زیارت، تخلق به آداب و اخلاق ویژه‌ای در منابع روايی اهل سنت توصیه شده است. رعایت آداب و اخلاق سفارش‌شده در این سفر معنوی و ارزشمند، در کمال حج و زیارت فرد نقش مؤثری دارد و از طرفي، حج همراه با اخلاق اسلامی و انسانی در تزکیه نفس و تخلق به اخلاق الهی کارسازتر است. ازاین‌رو علما و صاحب‌نظران مسلمان، آثار متعددي را در زمینه آداب سفر، به ویژه سفر حج و زیارت، تألیف کرده‌اند.
اثر پیش رو با عنوان آداب سفر حج، با پرداختن به این امر مهم، براساس منابع اهل سنت تلاش کرده است دریچه‌ای به سوی حج و زیارت اخلاق‌مدارانه به روی خوانندگان محترم بگشاید. امیدواریم زائران و حج‌گزاران گرامی با مطالعه این اثر، با اخلاق و آداب حج و زیارت بیشتر آشنا شوند و با رعایت آنها حجی با معرفت و تعالی‌بخش انجام دهند و با ملکه ساختن این آداب و اخلاق در زندگی خود، معرف یک حج‌گزار و زائر واقعی باشند.
انه ولی التوفيق
پژوهشکده حج و زيارت
گروه اخلاق و اسرار
[1]. ابن ابی‌الحديد، شرح نهج البلاغة، ج19، ص87.
[2]. همان، ج7، ص122.
بسم الله الرحمن الرحيم
سپاس خداي را كه توفيق تشرف به قبله مسلمين جهان، بیت‌الله الحرام و زيارت مرقد شريف رسول گرامي اسلام حضرت محمد(ص) را به شما زائر ارجمند عنايت فرمود.
چه بسيار مشتاقاني كه در سراسر جهان، سال‌ها آرزوي یک‌بار زيارت كعبه و مرقد پيامبر(ص)را دارند اما هنوز محروم مانده‌اند. اكنون بر شماست كه شكر اين نعمت بزرگ الهي را به‌جای آوريد و براي همه‌کسانی كه قدمي براي اين سفر شما برداشته، كمك كرده يا التماس دعا داشته‌اند، دعا كنيد و در مظان استجابت دعا پيش از همه براي ترفيع درجات نجات‌دهنده ملت ايران و احياگر اسلام در عصر حاضر حضرت امام خميني(رض) و پرچم‌دار كنوني انقلاب اسلامي حضرت آیت‌الله خامنه‌اي(دام‌ظله) دعا نمايید.
زائر گرامي، گرچه خداوند در همه‌جا حاضر وناظر بر بندگان است و مناجات آنان را مي‌شنود و وعده استجابت داده است (ادعوني استجب لكم)، اما عدم قابلیت و شايستگي، آلودگی زبان‌و قلب به گناهان و سوء پیشینه ما، مانع استجابت دعا شده است. در عین حال، دعا در مكان‌هاي مباركي چون مسجدالحرام و مسجدالنبی(ص)، مطمئناً تأثير بهسزايي در استجابت دعا دارد؛ اگر ما شايستگي توجهات و رحمت خاصه الهي را نداشته باشيم، خداوند به یمن حضور و مقام والای پيامبران و اوليائی نظیر حضرت محمد(ص)، حضرت ابراهيم(علیه السلام) وحضرت اسماعيل(علیه السلام) و ... - که به آن سرزمین برکت و ارزش بخشیدهاند ـ توجّه خاص به زائران نموده و دعايشان را مستجاب مي‌فرمايد.
چنانكه در قرآن كريم امّت اسلام را ارشاد و راه مغفرت و بخشش گناهانشان را به آنها نشان داده، و فرموده است:
)وَلَوْ أنَّهُمْ إِذ ظلمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا؛ اگر مسلماناني كه با ارتكاب برخي گناهان بر خويش ستم كرده‌اند نزد تو مي‌آمدند و هم خودشان استغفار مي‌كردند و هم پيامبر طلب مغفرت براي آنها از خدا مي‌نمود، حتماً خداي را بخشنده و مهربان مي‌يافتند( (النساء/ 64).
جزوه حاضر به منظور افزايش توفيقات شما در اين سفر تدوین شده و گام كوچكی محسوب میشود که انشاء الله مقبول حضرت حق واقع خواهد شد.
دعا، زیارت‌نامه، آداب زيارت، احاديث و راهنمايي‌هاي پيامبر اكرم(ص)«براي اين سفر»، از جلد اول كتاب ارجمند «احياء علوم الدين» تأليف امام محمد غزالي يا تلاش يكي از روحانيون خدمتگزار اهل سنت كردستان جناب آقاي ماموستا «محمدامین راستي» استخراج‌شده وجهت استفاده زائران محترم اهل سنت ايران چاپ‌شده است. اميد است كه ما را از دعاي خير در كنار كعبه و مرقد منور حضرت محمد(ص) فراموش نفرماييد.
با سپاس
مديريت اهل سنت
